Doktorzy honoris causa
* 11 VI 1897 Łódź
† 15 XI 1986 Paryż
Zdjęcia udostępnione przez Muzeum Miasta Łodzi
Naukę muzyki rozpoczął w Łodzi, gdzie w roku 1915 debiutował jako pianista i kompozytor. W latach 1915-18 studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim oraz kontrapunkt u P. Rytla i kompozycję u H. Melcera. W pierwszym konkursie kompozytorskim Polskiego Klubu Artystycznego w 1919 r. w Warszawie zdobył I nagrodę za Romans na skrzypce i fortepian oraz dwa wyróżnienia za Impression i Preludium H-dur. W roku 1919 wyjechał do Francji. Pod koniec lat 20., zaliczany do grona kompozytorów „Ecole de Paris”, stał się znaczącą postacią paryskiego środowiska muzycznego. Znacznie dłużej, bo blisko 50 lat, jego twórczość czekała na uznanie w Polsce.
Tansman koncertował jako pianista i dyrygent. W sezonie 1932-33 odbył światowe tournée m.in. przez Hawaje, Japonię, Chiny, Filipiny, Singapur, Indonezję, Malaje, Cejlon, Indie, Egipt i USA, gdzie do 1939 r. był pięciokrotnie (pierwszy raz w 1927 r.). Lata II wojny światowej spędził w Hollywood. Pisał wtedy m.in. muzykę filmową, pracował także nad książką o Igorze Stawińskim – jedną z pierwszych monografii poświęconych temu kompozytorowi.
W 1946 r. powrócił do Francji. Aleksander Tansman wyróżniony m.in. Medalem Ji-ji Shimpo, honorowym członkostwem cesarskiej Akademii Muzycznej w Tokio, Medalem Elizabeth Sprague-Coolidge w Waszyngtonie, Nagrodą Muzyczną Akademii Francuskiej, Prix Hector Berlioz w Paryżu, Fotelem w Królewskiej Akademii Belgijskiej odziedziczonym po Dymitrze Szostakowiczu, francuską Komandorią Orderu Sztuk i Nauk, członkostwem honorowym i Medalem Związku Kompozytorów Polskich, Odznaką Zasługi dla Kultury Polskiej. W roku 1986 otrzymał tytuł doktora honoris causa Akademii Muzycznej w Łodzi. W 1997 r. w naszej Uczelni odbyła się Ogólnopolska Sesja Naukowa „Aleksander Tansman. Życie i twórczość 1897-1986”. Od 1996 r. organizowany jest w Łodzi Konkurs Indywidualności Muzycznych Jego Imienia.
- Aleksander Tansman (1897-1986)
Zeszyt Naukowy Akademii Muzycznej w Łodzi nr XXV. Materiały z ogólnopolskiej sesji naukowej zobacz
WAŻNIEJSZE KOMPOZYCJE:
orkiestrowe: m.in. 2 sinfonietty, 9 symfonii, Sinfonia piccola, Symphonie de chambre, Concerto pour orchestre, Uwertura symfoniczna, Toccata, Ricercari, Rapsodie hébraique, Rapsodie polonaise aux defendeurs de Varsovie, Wariacje na temat Frescobaldiego, Short Suite for Orchestra and Instrumental Groups, Quatre danses polonaises, La lutte de Jacob – movement symphonique, Six etudes, Hommage a Erasme de Rotterdam, Stele in memoriam d’Igor Stravinsky, Elé gie a la memoire de mon ami Darius Milhaud, Les dix commandements;
na instrumenty solowe i orkiestrę: m.in. 2 koncerty fortepianowe, koncerty na: altówkę, skrzypce, gitarę, klarnet, wiolonczelę, Cinq pieces na skrzypce; Fantaisie na wiolonczelę; Fantaisie na fortepian; Concertino na obój, klarnet i orkiestrę smyczkową; Musique de cour na gitarę i zespół instrumentalny; Concertino na flet, orkiestrę smyczkową i fortepian;
kameralne: m.in. 9 kwartetów smyczkowych; Tryptyk na kwartet smyczkowy; Tombeau de Chopin na kwartet smyczkowy i kontrabas; Deux mouvements na kwartet wiolonczel; Sekstet smyczkowy; 2 tria fortepianowe; 2 Serenady na skrzypce, altówkę i wiolonczelę; Suite-Divertissement na skrzypce, altówkę, wiolonczelę i fortepian; Septet na flet, obój, klarnet, fagot, trąbkę, altówkę i wiolonczelę; Four Impressions na oktet dęty; Suite pour trio d’anches; Musica a cinque; Suite pour 3 flutes a beck; Trois pieces na klarnet, harfę i kwartet smyczkowy; Musique a six; Musique na klarnet i kwartet smyczkowy;
fortepianowe: m. in. 6 sonat, Sonata na 2 fortepiany, 4 sonatiny, 4 zbiory mazurków, Trois études transcendantes; Six é tudes de virtuosite; Vingt pieces faciles sur des mélodies populaires polonaises; Suite dans le style ancien; Suite variée; Rapsodiehé braique; Trois préludes en forme de blues; Trzy Ballady; Quatre nocturnes;
gitarowe: m. in.: 3 Suity, Mazurka; Cavatine; Hommage a Chopin; Pezzo in modo antico; Pieces faciles; Wariacje na temat Skriabina; Hommage a Lech Wałęsa;
wokalno-instrumentalne: m. in. cykle pieśni, opery: La nuit kurde; La toison d’or; Le Roi, que jouait le fou; Le Serment; Sabbatai Zévi, le faux Messie; L’Uscignolo di Boboli; George Dandin;
balety: Sextuor (inne tytuły: The Tragedy of the Cello; Silvesterspuck; Sextuor ballet radiophonique); La grande ville; Bric-a-brac; He, She and I; Der Nachtzug; Les habits neufs du Roi; Résurrection.
* 18 X 1924 Łódź
† 14 I 2003 Łódź
Studia w klasie skrzypiec Mieczysława Szaleskiego ukończył w łódzkiej PWSM (1955). Ich dopełnieniem były lata nauki w warszawskiej PWSM u I. Dubiskiej oraz w Konserwatorium im. P. Czajkowskiego w Moskwie u I. J. Jankielewicza. W roku 1955 został laureatem III nagrody Międzynarodowego Konkursu Muzycznego zorganizowanego w Warszawie w ramach V Światowego Festiwalu Młodzieży i Studentów, w 1957 roku otrzymał wyróżnienie na III Międzynarodowym Konkursu Skrzypcowego im. H. Wieniawskiego. Koncertował jako solista i kameralista w wielu krajach Europy i w Japonii, gdzie dokonał nagrań dla Radia NHK w Tokio. Współpracował z wybitnymi pianistami (R. Ambroziak, K. Bacewicz, T. Chmielewski, J. Lefeld, S. Nadgryzowski, J. Szamotulska, B. Urstein) oraz dyrygentami (H. Czyż, J. Katlewicz, Z. Szostak, M. Ueda, S. Wisłocki, B. Wodiczko). Był pierwszym wykonawcą Sonaty skrzypcowej T. Paciorkiewicza oraz Koncertu skrzypcowego R. Iżykowskiego.
Działalność pedagogiczną rozpoczął w Państwowym Liceum Muzycznym w Łodzi w 1957 roku. Dwa lata później objął klasę skrzypiec w łódzkiej Akademii (dawniej PWSM). Od roku 1985 prowadzi ją jako profesor zwyczajny. Wśród jego wychowanków znajduje się wielu laureatów ogólnopolskich i międzynarodowych konkursów. Najbardziej utytułowani to: Barbara Górzyńska (laureatka III nagrody Konkursu im. H. Wieniawskiego w Poznaniu, pierwszych nagród Konkursu im. C. Flescha w Londynie i Konkursu im. J. N. Hummla w Zagrzebiu, gdzie otrzymała także nagrodę specjalną H. Szerynga) oraz Piotr Pławner (zwycięzca konkursów: w Bayreuth, w Poznaniu i Konkursu ARD w Monachium). Ponadto Z. Płoszaj prowadził wiele kursów mistrzowskich w Polsce i za granicą, w tym w Kumitachi Akademii w Tokio. Był jurorem prestiżowych konkursów muzycznych.
W latach 1969-81 był rektorem naszej Uczelni (cztery kadencje), w latach 1972-80 rektorem – założycielem Akademii Muzycznej w Bydgoszczy. Od roku 1972 niezmiennie pełnił obowiązki kierownika Katedry Instrumentów Smyczkowych w łódzkiej AM. Przez jedną kadencję członek Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego, 1976-91 Rady Wyższej Szkolnictwa Artystycznego, Zarządu Klubu Polskiej Akademii Nauk, Komisji Wydawniczej „Dzieła Wszystkie H. Wieniawskiego” w Poznaniu. Dostał wiele nagród, w tym wielokrotnie Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki I stopnia, Medal Komisji Edukacji Narodowej, Nagrodę Muzyczną m. Łodzi i odznaczenia m.in. Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski i Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski. W 1996 roku otrzymał tytuł doktora honoris causa Akademii Muzycznej w Łodzi.
- Album o profesorze Zenonie Płoszaju w dziesiątą rocznicę Jego śmierci zobacz
* 26 XII 1937 Ldzań koło Pabianic
Teresa Kubiak swoją miłość do opery i śpiewu odkryła już we wczesnej młodości. Po ukończeniu szkoły ogólnokształcącej im. J. Śniadeckiego w Pabianicach, rozpoczęła intensywne przygotowania do zdania egzaminów na Wydział Wokalny Państwowej Średniej Szkoły Muzycznej w Łodzi, gdzie wkrótce rozpoczęła naukę w klasie śpiewu solowego profesor Julii Gorzechowskiej. Pięcioletni kurs ukończyła w ciągu trzech lat wstępując na dalsze studia wokalne w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej do klasy śpiewu profesor Olgi Olginy. Już podczas pierwszych lat studiów pedagodzy Wydziału Wokalnego zwracali uwagę na ogromny talent operowy Teresy Kubiak. W tym czasie została ona laureatką kilku ogólnopolskich konkursów wokalnych. Sukcesy te pozwoliły jej następnie na udział w konkursach międzynarodowych w Helsinkach, Tuluzie, Monachium i Moskwie.
Debiut sceniczny Teresy Kubiak (wówczas używającej podwójnego nazwiska Wojtaszek-Kubiak) miał miejsce w roku 1967 w nowo otwartym łódzkim Teatrze Wielkim. Jej pierwszą rolą była partia Micaëli w operze Carmen G. Bizeta. Z łódzką sceną operową związała się Teresa Kubiak na kilka dalszych lat śpiewając tu między innymi takie role jak Elsa w Lohengrinie R. Wagnera, tytułowa Tosca i Madama Butterfly w operach G. Pucciniego, Aida w operze G. Verdiego oraz Halka w dziele S. Moniuszki. Wystąpiła także jako Herodiada w prapremierze opery R. Twardowskiego Tragedyja czyli rzecz o Janie i Herodzie. Przełomowym momentem w karierze Teresy Kubiak była propozycja, jaką otrzymała od Williama Steina – impresaria amerykańskiego – aby wzięła ona udział w koncertowym wykonaniu opery Karla Goldmarka Królowa Saby w partii Sulamith. Chociaż początkowo Teresa Kubiak obawiała się wyjazdu za ocean (nie znała wówczas języka angielskiego, nie chciała też rozstawać się z mężem – Januszem Kubiakiem, wiolonczelistą, wieloletnim koncertmistrzem orkiestry Teatru Wielkiego i Filharmonii Łódzkiej – oraz córkami: Małgorzatą i Dorotą), to jednak w końcu, za namową profesor Olgi Olginy, postanowiła przyjąć zaproponowaną ofertę.
Olga Olgina towarzyszyła artystce w jej pierwszej zamorskiej podróży i była świadkiem jej występu. Koncert, który odbył się w 1970 roku w słynnej nowojorskiej Carnegie Hall okazał się wielkim sukcesem. Prasa amerykańska donosiła o pojawieniu się nowej gwiazdy na scenie operowej świata. Następnego dnia po koncercie Teresa Kubiak została zaproszona na przesłuchanie do słynnej Metropolitan Opery przed ówczesnym dyrektorem Rudolfem Bingiem, rezultatem czego było zawarcie kontraktu na wykonania partii Lizy w operze Dama Pikowa P. Czajkowskiego z trzyletnim wyprzedzeniem. Posypały się też oferty z największych teatrów operowych Stanów Zjednoczonych. Dyrektor San Francisco War Memorial Opera House zaproponował debiut w operze Madama Butterfly G. Pucciniego. Wkrótce po tym wydarzeniu na zaproszenie dyrekcji Festiwalu w Glyndebourne wyjechała do Anglii, aby zaśpiewać partię Lizy w Damie Pikowej P. Czajkowskiego oraz uczestniczyć w prawykonaniu opery F. Cavalliego La Calisto, która to opera została utrwalona na taśmie filmowej przez BBC, nagrana na płyty przez firmę Decca, oraz wykonana przed rodziną królewską w słynnej londyńskiej Albert Hall. Następstwem tego zdarzenia były trzy sezony występów w Royal Opera House Covent Garden w Londynie w partiach Butterfly, Aidy, Toski i Elsy w Lohengrinie.
Dalsze europejskie podróże artystki to m.in. występy w czeskiej Pradze, kilka sezonów w Wiedeńskiej Staatsoper, a także przedstawienia w Teatro la Fenice w Wenecji, w Rzymskiej Teatro Dell’Opera, w Hiszpanii (Madryt i Barcelona), w Lizbonie, w Monachijskiej Staatsoper i we Francuskiej Paris Grand Opera gdzie śpiewała partię Chrisothemis w operze R. Straussa Elektra z Birgit Nilsson i Christą Ludwig, w scenografii polskiego artysty Majewskiego, a także w Operze Montpellier w roli Elżbiety w Don Carlosie G. Verdiego.
Przez kolejne lata artystka była zapraszana przez sceny operowe m.in. w San Francisco, Chicago (gdzie debiutowała w Lyric Opera 18 października 1971 roku w partii Toski u boku Carlo Bergonziego i Tito Gobbiego!). Do Chicago wracała kilkakrotnie śpiewając główne role w operach Peter Grimes B. Brittena i Pajace R. Leoncavalla z kanadyjskim tenorem Jonem Vickersem. Dalsze występy to m.in. Manon Lescaut G. Pucciniego ze słynnym Richardem Tuckerem na Florydzie oraz Tosca z José Carrerasem w Houston w Teksasie.
18 stycznia 1973 roku zadebiutowała partią Lizy w Damie Pikowej P. Czajkowskiego na deskach Metropolitan Opera w Nowym Jorku, z którą to sceną była związana przez następnych czternaście sezonów. W MET śpiewała główne partie sopranowe m.in. w takich operach jak Jenufa L. Janačka, Bal maskowy G. Verdiego, Carmen (Micaëla) G. Bizeta, Latający Holender, Walkiria, Złoto Renu, Tannhäuser, Lohengrin i Śpiewacy norymberscy R. Wagnera, Elektra i Ariadna na Naxos R. Straussa, Płaszcz, Tosca i Madama Butterfly G. Pucciniego, Eugeniusz Oniegin P. Czajkowskiego, Fidelio L. van Beethovena i wielu innych.
Występowała również w Kanadzie m.in. w operze w Vancouver (jako Aida), w Ottawie (Liza w Damie Pikowej – tym razem w języku angielskim) oraz w Edmonton Opera (Senta w Latającym Holendrze R. Wagnera). Dwukrotny występ z Orkiestrą Symfoniczną w Montrealu w Deutsches Requiem J. Brahmsa uwieńczony został transmisją radiową CBC i telewizji kanadyjskiej oraz rejestracją Czterech ostatnich pieśni R. Straussa, z ilustracją filmową wykonaną w celu zaprezentowania tegoż nagrania na Festiwalu Praskiej Wiosny.
Teresa Kubiak nagrywała m.in. dla takich wytwórni jak Decca, czy EMI. Kilku nagrań, dokonała również dla rodzimej Muzy, która wydała je w serii Sławni polscy śpiewacy (PN SX 1144) oraz jako Recital Operowy z Orkiestrą Symfoniczną Filharmonii w Łodzi (PNCD 477). Najważniejsze dokonania fonograficzne Teresy Kubiak, to przede wszystkim realizacja Eugeniusza Oniegina P. Czajkowskiego pod Sir Georgem Soltim (Decca 417413-2 - obecnie wydana także w wersji filmowej na płytach DVD), a także Symfonia nr 14 D. Szostakowicza z Filharmonią Nowojorską pod Leonardem Bernsteinem (Sony 47617), Fidelio L. van Beethovena będący rekonstrukcją nagrania z roku 1976 (VAI 1222-2), Msza Głagolicka L. Janačka (Decca 466 902-2); Królowa Saby K. Goldmarka (Gala – GL100620 – nagranie z roku 1970), Euryanthe C. M. von Webera (Columbia – rok 1970), La Calisto F.Cavalliego (Decca 436 216-2 – zapis z roku 1971) i pochodzące z tego samego roku nagranie Elektry R. Straussa z Reginą Resnik oraz Inge Borkh, pod dyrekcją Fritza Riegera, które ukazało się ostatnio nakładem firmy Mondo Musica (MFOH10505).
Znane są także liczne radiowe transmisje przedstawień z Metropolitan Opera z udziałem Teresy Kubiak, wśród których na szczególną uwagę zasługuje m.in. Jenufa L. Janačka z 21 grudnia 1974 roku, Tannhäuser R. Wagnera z 21 stycznia 1978 roku (z Grace Bumbry w roli Wenus i Jamesem McCrackenem w partii tytułowej) oraz Tosca G. Pucciniego z 8 kwietnia tego samego roku z Placido Domingo w partii Cavaradossiego.
Niezależnie od działalności scenicznej Teresa Kubiak wielokrotnie brała udział w recitalach i produkcjach koncertowych. W latach 1984-87 brała także udział w trasach koncertowych po krajach Środkowego i Dalekiego Wschodu. Po przemianach społeczno-politycznych, jakie dokonały się w Polsce w latach 80-tych, Teresa Kubiak przyjechała do kraju, gdzie rzesze melomanów z niecierpliwością oczekiwały jej przybycia. Prawdziwą sensacją na skalę ogólnokrajową stał się jej występ w 1988 roku w łódzkim przedstawieniu opery Tosca G. Pucciniego, który to spektakl był transmitowany przez Telewizję Polską. Partia Florii Toski należy zresztą do jednych z najbardziej ulubionych ról Teresy Kubiak. Z postacią tą śpiewaczka chętnie się identyfikuje adaptując niejako słowa słynnej arii z drugiego aktu Vissi d’arte („Żyłam sztuką”) jako swoiste motto, które przyświeca jej w życiu prywatnym i zawodowym.
Od 1985 roku Teresa Kubiak rozpoczęła także działalność pedagogiczną, początkowo biorąc udział w pracach Wydziału Wokalnego w Montclair State College w New Jersey. W 1990 roku zaproponowano jej stanowisko profesora śpiewu na wydziale wokalnym w Indiana University School of Music w Bloomington, (jednej z najlepszych uczelni muzycznych w USA), które to stanowisko piastuje do dnia dzisiejszego, kierując odnoszącą sukcesy klasą wokalną. Prowadzi także kursy mistrzowskie na terenie USA, Nowej Zelandii i Jordanii. Jest zapraszana do udziału w pracach jury licznych konkursów wokalnych o charakterze zarówno krajowym, jak i międzynarodowym.
Równolegle z pracą pedagogiczną Teresa Kubiak występuje na okolicznościowych koncertach organizowanych przez różne instytucje, na których to imprezach śpiewaczka stara się promować muzykę polską, wykonując m.in. recitale pieśni F. Chopina czy biorąc udział w realizacji symfonii Góreckiego. Bierze także aktywny udział w pracach przy Konkursie Wokalnym im. Marceliny Sembrich sponsorowanym przez Fundację Kościuszkowską. W połowie lat 70-tych Teresa Kubiak otrzymała w Warszawie Nagrodę Artystyczną Pierwszej Klasy Ministerstwa Kultury i Sztuki i została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Macierzysta Uczelnia Teresy Kubiak postanowiła, uznając jej ogromny dorobek artystyczny i zasługi na polu krzewienia kultury polskiej, nadać artystce zaszczytny tytuł doktora honoris causa.
Galeria zdjęć z uroczystości nadania tytułu doktora honoris causa
* 10 I 1914 Borki (powiat chełmiński)
† 31 VII 2007 Łódź
Teoretyk muzyki, pedagog, kompozytor i organizator życia muzycznego. Studia rozpoczęte w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Warszawie (teoria muzyki i kompozycja u Kazimierza Sikorskiego oraz organy u Bronisława Rutkowskiego) ukończył w PWSM w Łodzi (1947).
W latach 1936-39 był organistą w Szpitalu św. Ducha w Warszawie i nauczycielem chorału gregoriańskiego w Seminarium Duchownym księży Marianów na Bielanach. W następnych latach (1939-41) pracował jako organista kościoła ojców Jezuitów. Od 1939 roku był członkiem Związku Walki Zbrojnej (późniejsza AK). Po wojnie mieszkał w Bydgoszczy, od 1947 roku w Łodzi.
W latach 50. piastował stanowiska dyrektora w łódzkich szkołach muzycznych. Ponad pół wieku (od 1949) wykładał w Akademii Muzycznej w Łodzi (dawniej PWSM), kształcąc kolejne pokolenia teoretyków muzyki. Tytuł profesora zwyczajnego otrzymał w 1995 roku. Przez 21 lat piastował stanowisko prorektora PWSM (1957-78), w latach 1960-80 był kierownikiem Katedry Teorii Muzyki i Kompozycji, 1978-80 dziekanem Wydziału Teorii Muzyki i Kompozycji.
Pionierskie w Polsce badania nad muzyką dawną prowadzone przez F. Wesołowskiego od początku lat 60. zaowocowały dziesiątkami prac naukowych i popularno-naukowych publikowanych w kraju i za granicą (przeszło 80 artykułów). Z jego inicjatywy zorganizowano w naszej Uczelni cykl międzynarodowych sesji muzykologicznych „Obecny stan badań nad wykonawstwem muzyki dawnej” i powołano do życia Zakład Muzyki Dawnej (1986), który w roku 1994 stał się częścią Katedry Organów, Klawesynu i Muzyki Dawnej. W 1992 roku F. Wesołowski przyczynił się do powstania łódzkiego oddziału Polskiego Towarzystwa Muzyki Dawnej. W 2002 roku, nakładem naszej Uczelni ukazała się najnowsza praca Profesora: Basso continuo – teoria i praktyka.
Jest autorem wznawianych wielokrotnie podręczników. Są to m.in.: Zasady muzyki (wyd. I 1960, wyd. IX 1998), Materiały do ćwiczeń harmonicznych (wyd. I 1969, wyd. III 1996), Nauka harmonii (wyd. I 1991, wyd. II 1997), Materiały do nauki o skalach muzycznych (1997), Materiały do kształcenia słuchu z zasadami muzyki (1997). Przez blisko 20 lat zasiadał w kolegium redakcyjnym Poradnika Muzycznego. Lista kompozycji F. Wesołowskiego zawiera kilkadziesiąt utworów przeznaczonych głównie na organy, chór mieszany a cappella, chór mieszany i organy oraz pieśni na głos z fortepianem.
Prof. Wesołowski był członkiem-założycielem SPAM, byłym wiceprezesem Zarządu Łódzkiego Towarzystwa Muzycznego i Stowarzyszenia Przyjaciół Opery w Łodzi, członkiem Rady Wyższej Szkolnictwa Artystycznego i Łódzkiego Towarzystwa Naukowego. Uhonorowany m.in. nagrodą SPAM, Nagrodą Muzyczną m. Łodzi, nagrodami Ministra Kultury i Sztuki oraz odznaczeniami państwowymi, w tym Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1964), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1976) i Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1995). W 1999 roku otrzymał tytuł doktora honoris causa Akademii Muzycznej w Łodzi, która w tym samym roku przygotowała księgę pamiątkową Arcana musicae, dedykowaną prof. Wesołowskiemu z okazji 85-lecia urodzin.
- Setna rocznica urodzin Profesora Franciszka Wesołowskiego zobacz
- Galeria zdjęć z obchodów setnej rocznicy urodzin prof. Wesołowskiego zobacz
- Księga pamiątkowa Arcana musicae zobacz
Książki prof. Franciszka Wesołowskiego wydane przez Akademię Muzyczną w Łodzi
* 11 I 1929 Warszawa
† 1 maja 2018 Warszawa
Prof. Wanda Wiłkomirska urodziła się 11 stycznia 1929 r. w Warszawie, w rodzinie muzyków. Naukę gry na skrzypcach rozpoczęła w wieku pięciu lat pod kierunkiem swojego ojca. Dwa lata później po raz pierwszy wystąpiła publicznie, grając sonatę Mozarta.
Ukończyła dwie uczelnie: Państwową Wyższą Szkołę Muzyczną w Łodzi w klasie Ireny Dubiskiej (1947) i Akademię im. F. Liszta w Budapeszcie w klasie Ede Zathureczky’ego (1950). Już po uzyskaniu dyplomów uczyła się w Paryżu u Henryka Szerynga i w Warszawie u Tadeusza Wrońskiego, który przygotowywał ją do Konkursu im. H. Wieniawskiego w Poznaniu.
Podczas studiów czterokrotnie uczestniczyła w międzynarodowych konkursach, zdobywając za każdym razem jedną z głównych nagród w Genewie (1946), Budapeszcie (1949), Lipsku (Konkurs Bachowski, 1950) i w Konkursie im. H. Wieniawskiego w Poznaniu (1952).
W latach pięćdziesiątych była już znana w większości krajów europejskich - koncertowała i podróżowała z orkiestrą Filharmonii Warszawskiej pod dyrekcją Witolda Rowickiego. Z zamiłowaniem uprawiała także muzykę kameralną. Z przyrodnim rodzeństwem, Marią (pianistką) i Kazimierzem (wiolonczelistą), tworzyła Trio Wiłkomirskich, które koncertowało w całej Polsce i za granicą. W roku 1955 jako solistka brała udział w inauguracji odbudowanej po wojennych zniszczeniach Filharmonii Narodowej w Warszawie, w której otrzymała tytuł i stanowisko solistki.
Skrzypaczka koncertowała już wówczas poza Europą (20 recitali w Japonii i długie tournée po Izraelu), ale przełomem w jej karierze był debiut z orkiestrą Filharmonii Narodowej pod batutą Witolda Rowickiego w Carnegie Hall w Nowym Jorku (1961). Interpretacją I Koncertu skrzypcowego Karola Szymanowskiego zachwyciła sławnego impresaria Sola Huroka, który zaprosił ją na tournée z orkiestrami amerykańskimi na rok następny.
Odtąd kilka razy w roku Wanda Wiłkomirska koncertowała w Kanadzie i USA, a od roku 1968 nagrywała dla nowojorskiej firmy Connoisseur Society. Nagrała 12 płyt, z których dwie otrzymały nagrody: Best of the Year od „Stereo Revue” (1972) i Grand Prix du Disque od „Record World” (1974). Wiłkomirska nagrywała także dla EMI, Deutsche Grammophon, Polskich Nagrań, Philipsa i innych wytwórni płytowych.
Rok 1969 rozpoczął kolejny rozdział w życiu skrzypaczki – pierwsze tournée po Australii (37 koncertów) okazało się wielkim sukcesem i przyniosło zaproszenie na następny przyjazd. W 1973 r. skrzypaczka grała pierwszy recital i pierwszy koncert z orkiestrą Sydney Symphony w nowo zbudowanej operze w Sydney, potem wracała tam na kolejne tournées. W 1976 r. skrzypaczka otwierała kolejną sławną salę koncertową – Barbican w Londynie. Z Royal Philharmonic pod dyrekcją Ericha Leinsdorfa zagrała wówczas Koncert Brittena. Ten sam dyrygent zaprosił ją na otwarcie sezonu koncertowego Nowojorskiej Filharmonii w Lincoln Center w roku 1977. Grała II Koncert Szostakowicza.
Młodzi soliści często zawdzięczają wiele dyrygentom: Wanda Wiłkomirska miała szczęście, że Witold Rowicki od pierwszego koncertu jeszcze w sali Roma w 1951 r. zaakceptował ją jako swoją przyszłą solistkę i zabierał na niemal wszystkie tournées. Lista dyrygentów, z którymi skrzypaczka grała, jest imponująca: od starych mistrzów jak Leonard Bernstein czy Otto Klemperer, po młodziutkiego jeszcze wówczas Zubina Mehtę. Ale wśród nich było kilku, z którymi grała wielokrotnie w różnych miastach i którzy zapraszali ją regularnie do swoich filharmonii: Sir John Barbirolli – szef Halle Orchestra w Manchesterze, Wolfgang Sawallisch w Wiedniu, Kurt Masur – dyrektor Gewandhaus Orchester w Lipsku i Berliner Symphoniker w Berlinie Wschodnim i wreszcie Erich Leinsdorf, szef New York Philharmonic, a potem Cleveland Orchestra.
Wanda Wiłkomirska pozostała wierna także małym orkiestrom i małym środowiskom muzycznym. Najwięcej koncertów dawała w Polsce, grając również na inauguracjach nowych sal lub nowych budynków polskich filharmonii. Nie można wyliczyć wszystkich prawykonań polskich. Oto kilka z nich: V Koncert Grażyny Bacewicz (1951), Ekspresje Tadeusza Bairda (1959), Dialogi Augustyna Blocha (1966), Capriccio Krzysztofa Pendereckiego (1968), Koncert Zbigniewa Bargielskiego (1977), VII Koncert Grażyny Bacewicz (1979), Koncert Zbigniewa Bujarskiego (1980), Sonata Romana Maciejewskiego (1998), Koncert Włodzimierza Kotońskiego (2000).
Rok 1982 otworzył kolejny rozdział w życiu Wandy Wiłkomirskiej – zamieszkała w Niemczech. Była już rozwiedziona, a obaj jej synowie mieszkali za granicą. Ten krok uniemożliwił jej przyjazdy z koncertami do Polski i krajów bloku wschodniego. Dużo jednak występowała: w Irlandii, USA, Kanadzie i Australii (tournée i kolejne otwarcie nowej sali koncertowej w Melbourne, prawykonanie koncertu australijskiego kompozytora Barry’ego Cunynghama). Życie toczyło się normalnie, tyle że nie przesiadała się już we Frankfurcie na samolot do Warszawy.
W roku 1983 przyjęła profesurę w Wyższej Szkole Muzycznej Heidelberg-Mannheim. Wkrótce uczenie młodzieży stało się jej pasją i sprawą ważniejszą od własnych koncertów. Odtąd zasiadała w jury konkursowych w Tokio, Moskwie, Londynie, Monachium, Wiedniu, Warszawie, Grazu, Hanowerze, Gorycji, Lichtenbergu, Łodzi, Lublinie i w Poznaniu. Prowadziła także kursy mistrzowskie w Japonii, Szwajcarii, Finlandii, Austrii, Niemczech i we Włoszech.
Sukcesy studentów Wandy Wiłkomirskiej to nie tylko zwycięstwo w konkursie w Monachium czy nagroda zdobyta na konkursie w Hanowerze, ale fakt, że wszyscy, którzy kończyli studia, dostawali pracę w orkiestrach w różnych krajach i na różnych kontynentach. Praca pedagogiczna nie przeszkadzała jej w dalszym koncertowaniu.
W roku 1986, po zmianie rządu w Afryce Południowej, Wanda Wiłkomirska po raz pierwszy przyjęła propozycję występów w tym kraju i koncertowała w największych miastach. Odtąd można już było mówić, że skrzypaczka dawała koncerty na pięciu kontynentach, od Rejkiawiku do Kapsztadu.
Wanda Wiłkomirska grała bardzo dużo muzyki kameralnej, m.in. na Festiwalu Bravo Maestro, na festiwalach Gidon Kremer and Friends w Kuhmo, Martha Argerich and Friends w Bochum, Monachium i Salzburgu ze znakomitymi partnerami, takimi jak Martha Argerich i Gidon Kremer, Mischa Maisky, Krystian Zimerman, Kim Kashkashian i wielu innych. W ciągu całej kariery była wielokrotnie uczestniczką festiwali w Edynburgu, Wiedniu, Salzburgu, „Domaine Musicale” w Paryżu itd.
Kolejne wydarzenia w życiorysie artystycznym skrzypaczki to założenie w 1986 r. nowego Wilkomirska-Trio z niemieckimi muzykami, prawykonanie sonaty niemieckiego kompozytora Andreasa Sorga, drugie tournée po Afryce Południowej (1987), kolejne tournée po Australii, nagranie płyty z muzyką polską dla małej firmy niemieckiej Dorian.
We wrześniu 1990 r., kiedy w Polsce zmieniła się sytuacja polityczna, nowy rząd wyraził zgodę, aby Wanda Wiłkomirska po długiej przerwie przyjechała do kraju – podczas „Warszawskiej Jesieni” zagrała Koncert Andrzeja Panufnika ze Szkocką Orkiestrą Kameralną pod batutą kompozytora.
Wiłkomirska wróciła wprawdzie potem do Mannheimu, do zajęć ze studentami, ale od tego czasu regularnie przyjeżdżała do Polski na koncerty i konkursy. Uczyła polską młodzież w ramach warsztatów organizowanych przez Mazowieckie Centrum Kultury w Jadwisinie, wcześniej w Zakopanem i Radziejowicach, oraz w ramach kursów organizowanych w Gdańsku przez Capellę Gedanensis.
W 1999 r. skrzypaczka przeszła na emeryturę w Wyższej Szkole Muzycznej w Mannheimie i rozpoczęła pracę w Sydney Conservatorium of Music. Zadomowiła się w Sydney, należała tam do instytucji popierających i propagujących kulturę polską, grała dużo muzyki Szymanowskiego i uczyła swoich studentów utworów tego kompozytora. W 2005 r. dostała odznaczenie za działalność dla Polonii Australijskiej. Wśród innych odznaczeń skrzypaczki znalazły się: Nagroda Państwowa II stopnia (1952), Nagroda Państwowa I stopnia (1964), Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1981), Krzyż Komandorski z Gwiazdą (2001). Bliska jej sercu jest Nagroda Fundacji im. Karola Szymanowskiego, przyznana w marcu 1997 r., z pięknym uzasadnieniem: „Za szczególne uprzywilejowanie muzyki Karola Szymanowskiego, niepowtarzalną, żarliwą i pełną ekspresji jej interpretację, za szerzenie jej znajomości na świecie”.
Od 1989 r. Wanda Wiłkomirska grała na skrzypcach Petrus Guarnerius (Wenecja 1734).
Zmarła 1 maja 2018 roku w Warszawie. Została pochowana na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
Galeria zdjęć z uroczystości nadania tytułu doktora honoris causa
* 12 X 1928 Radomsko
† 23 XII 2014 Lozanna
fot. Zbigniew Sawicz
Wybitna indywidualność międzynarodowej dyrygentury – należy do czołowych dyrygentów świata. Krąg jego zainteresowań obejmuje zarówno wielką symfonikę – głównie klasyczną i romantyczną – jak i muzykę teatru operowego. Jerzy Semkow był dyrektorem artystycznym Opery Warszawskiej i pierwszym dyrygentem Królewskiej Opery w Kopenhadze. Pełnił funkcję dyrektora i pierwszego dyrygenta Orkiestry Symfonicznej w St. Louis w USA, a u schyłku lat 70. objął kierownictwo Orkiestry Włoskiego Radia i Telewizji RAI w Rzymie. Następnie prowadził Orkiestrę Filharmonii w Rochester (USA). W 1983 roku dyrygował Stworzeniem świata Józefa Haydna podczas specjalnego koncertu w Watykanie dla Ojca Świętego Jana Pawła II. Pięć lat później artysta poprowadził wykonanie Mszy koronacyjnej Wolfganga Amadeusza Mozarta z okazji 10. rocznicy pontyfikatu Papieża Polaka.
Występował w prestiżowych centrach muzycznych razem z najsłynniejszymi zespołami orkiestrowymi: London Philharmonic, Berliner Philharmoniker, Wiener Symphoniker, Israel Philharmonic, Orchestre National de France, Orchestre de Paris, Orchestra di Santa Cecilia w Rzymie, Orchestre de la Suisse Romande oraz z orkiestrami w Madrycie, Monte Carlo, Oslo, Hadze, Neapolu, Turynie, St. Petersburgu. W Stanach Zjednoczonych współpracował z New York Philharmonic, Cleveland Orchestra, Boston Symphony, Chicago Symphony, z orkiestrami w Waszyngtonie, Detroit, Houston, Dallas, Pittsburghu, Minneapolis i San Francisco. Dyrygował także w Montrealu, Toronto, Caracas, São Paulo, Sydney, Melbourne. Jego sztukę dyrygencką znają teatry operowe Mediolanu (La Scala), Londynu (Covent Garden), Genewy, Rzymu, Florencji i innych miast świata. Artysta poświęca się również pracy z młodzieżą. Przez szereg lat dyrygował koncertami podczas festiwalu muzycznego w Aspen (Colorado), gdzie skład kilku orkiestr stanowili studenci i profesorowie największych konserwatoriów Stanów Zjednoczonych.
Wygłosił szereg odczytów o muzyce na Uniwersytecie stanu Colorado oraz prowadził klasy mistrzowskie na Uniwersytecie Yale i w nowojorskim konserwatorium Manhattan School of Music. Nagrywał dla wielu firm fonograficznych, m.in.: Columbia, EMI – His Master’s Voice, Fona, Polskie Nagrania. Zapis płytowy Borysa Godunowa Modesta Musorgskiego z orkiestrą WOSPRiTV (obecnie NOSPR), Chórem Polskiego Radia i międzynarodową obsadą solistów dla londyńskiej wytwórni EMI przyniósł dyrygentowi i wykonawcom 5 międzynarodowych nagród.
Jerzy Semkow jest Komandorem francuskiego Orderu „Arts et Lettres”. W lutym 2005 roku Akademia Muzyczna im. Fryderyka Chopina w Warszawie nadała artyście tytuł doctora honoris causa.
* 19 IX 1938
fot. Adam Walanus
Kompozytor o indywidualnym i rozpoznawalnym stylu muzycznym ukształtowanym pod wpływem malarstwa Władysława Strzemińskiego i analogicznie nazwanym unizmem. Studia kompozycji w PWSM w Warszawie (obecnie Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina) uzupełnił w Paryżu u Nadii Boulanger. Początkiem jego światowej kariery pianistycznej była I nagroda zdobyta na Międzynarodowym Konkursie dla wykonawców muzyki współczesnej „Gaudeamus” w Holandii (1966). W roku następnym utworzył zespół kameralny „Warsztat Muzyczny” specjalizujący się w wykonawstwie muzyki współczesnej. Jego repertuar zasiliło specjalnie napisanymi utworami ponad 100 kompozytorów (m.in. H. M. Górecki, W. Kilar, L. Andriessen, E. Denisow, N. Feldman, L. Hiller, M. Kagel). „Warsztat” działał 25 lat i dał około 300 koncertów na całym świecie. Artysta występował również solo i z orkiestrami w wielu znaczących salach koncertowych od Meksyku do Tokio, grając kompozycje własne oraz utwory Chopina w postaci oryginalnej i własne parafrazy na ich temat, używając również – na recitalach bi-fortepianowych – instrumentu preparowanego na sposób cage’owski. Jego autorskim pomysłem jest specjalna technika gry bezpośrednio na strunach fortepianu za pomocą kamieni i metalowego pręta, przynosząca bogatą paletę brzmień (najpełniejsze zastosowanie w „Stone Music”). Kompozycje Zygmunta Krauze obejmują obszerny katalog gatunków muzycznych, łącznie z eksperymentalnymi performance’ami i kompozycjami architektoniczno-przestrzennymi. Jest autorem kilku oper, których libretta wywodzą się z dzieł Corneille’a, Wyspiańskiego, Gombrowicza, Kajzara, Różewicza. Dzieła te wystawiano na deskach teatrów Warszawy, Wrocławia, Hamburga, Paryża, Mannheim, Tuluzy.
Zygmunt Krauze jest profesorem kompozycji w Akademii Muzycznej im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi oraz Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie. Prowadzi kursy kompozytorskie i seminaria w licznych ośrodkach Europy, Ameryki Północnej i Azji. Jest jurorem wielu międzynarodowych konkursów kompozytorskich. W 1982 roku na zaproszenie Pierre’a Bouleza objął funkcję doradcy muzycznego paryskiego IRCAM. W Paryżu współpracował z prowadzonym przez Jorge Lavellego Théâtre National de la Colline, tworzył cotygodniowe audycje radiowe propagujące muzykę współczesną. Serię filmów edukacyjnych o podobnym charakterze stworzył w latach 80. dla Telewizji Polskiej. Pełnił wiele kierowniczych funkcji w polskich i zagranicznych stowarzyszeniach muzycznych. Był prezydentem Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej (ISCM/SIMC), prezesem Polskiego Towarzystwa Muzyki Współczesnej oraz Towarzystwa im. Witolda Lutosławskiego.
Uzyskał liczne nagrody, wyróżnienia i odznaczenia, w tym: tytuł Chevalier de l’Ordre des Arts et des Lettres przyznany przez Rząd Francuski (1984), Złoty Krzyż Zasługi (2004), Officier de la Legion d’Honneur przyznany przez Prezydenta Francji (2007) i Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2014). Otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Muzycznego w Bukareszcie.
- Informacje o uroczystości nadania doktoratu honoris causa Akademii Muzycznej w Łodzi zobacz
- Galeria zdjęć z uroczystości zobacz
- Zygmunt Krauze. Unizm i sensualizm (album z płytą DVD)
Album z płytą DVD Między unizmem i sensualizmem. Animacje filmowe muzyki Zygmunta Krauze.
Publikacja sfinansowana ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. zobacz
* 1944, Zagórów
Wiolonczelista i pedagog, urodzony w 1944 roku w Zagórowie. Studia odbywał w Konserwatorium im. Piotra Czajkowskiego w Moskwie pod kierunkiem prof. Galiny Kozołupowej i prof. Natalii Gutman. Następnie ukończył Letnią Akademię Muzyczną „Accademia Chigiana” w Sienie w klasie André Navarry. Zadebiutował w Sankt Petersburgu, wykonując z orkiestrą tamtejszego konserwatorium Koncert wiolonczelowy B-dur Luigiego Boccheriniego (po uzyskaniu I nagrody za najlepsze wykonanie tego utworu na konkursie ogłoszonym przez uczelnię). Laureat V nagrody na Międzynarodowym Konkursie „Gaudeamus” w Rotterdamie w kategorii duetów, z pianistką Anną Wesołowską-Firlej. Duet ten koncertował w Hiszpanii, Francji, Niemczech, Holandii, a także na wielu znanych festiwalach muzycznych w kraju i za granicą, m.in. na Festiwalu im. George Sand w Nohant.
W latach 1976–1984 Stanisław Firlej był koncertmistrzem i solistą Orkiestry Kameralnej Filharmonii Narodowej pod dyrekcją Karola Teutscha. Z zespołem tym koncertował w wielu krajach świata, w tym w Japonii, Australii, Nowej Zelandii, Ameryce Północnej i Południowej, wykonując koncerty Josepha Haydna i Luigiego Boccheriniego.
Dokonał wielu nagrań płytowych muzyki wiolonczelowej, jak: Sonata Arpeggione Franza Schuberta z pianistą Paulem Badurą-Skodą, utwory kameralne na wiolonczelę i fortepian Fryderyka Chopina oraz miniatury wiolonczelowe z pianistką Anną Wesołowską-Firlej, a także wszystkie tria fortepianowe Franza Schuberta z zespołem „Rubinstein Trio”. Nagrywał także muzykę kameralną, współpracując z takimi artystami, jak: Janusz Olejniczak, Wadim Brodski, Bogumił Nowicki i Bartosz Bryła. W 1990 roku założył Orkiestrę Kameralną „Polish Camerata”, z którą odbył wiele tournées koncertowych m.in. do Hiszpanii, Francji i Holandii.
Co roku prowadzi klasę wiolonczeli na mistrzowskich kursach muzycznych w Polsce (Łańcut, Żagań), a także w Austrii (Zell am Pram) i Chorwacji (Hvar). Artysta jest profesorem zwyczajnym i prowadzi klasy wiolonczeli w akademiach muzycznych w Łodzi i we Wrocławiu. Do jego wychowanków należą: prof. dr hab. Agata Jarecka, prof. Marek Szpakiewicz, dr hab. Dominik Połoński, dr Robert Fender, Tomasz Daroch, Krzysztof Karpeta, Agnieszka Kołodziej i wielu innych.
Stanisław Firlej jest członkiem Łódzkiego Towarzystwa Naukowego. Został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi oraz Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.