Archiwum wydarzeń – luty 2023

Paweł Klecki urodził się 21 marca 1900 roku w Łodzi. Pochodził z rodziny włókniarzy. Naukę muzyki rozpoczął od gry na skrzypcach pod okiem Róży Schindler-Suess. W wieku zaledwie 14 lat został członkiem nowo powstałej Łódzkiej Orkiestry Symfonicznej – zespołu, który dał początek dzisiejszej Filharmonii Łódzkiej. Muzykiem ŁOS pozostał do roku 1919 (w tym samym czasie w orkiestrze grał przyjaciel Kleckiego – Aleksander Tansman). W czasie I wojny światowej walczył na froncie. Po wojnie studiował filozofię na Uniwersytecie Warszawskim, a także uczył się w Konserwatorium Warszawskim: dyrygentury w klasie Emila Młynarskiego i kompozycji u Juliusza Wertheima. Naukę przerwała wojna polsko-bolszewicka w roku 1920, której również był uczestnikiem. W 1921 roku wziął udział w konkursie kompozytorskim zorganizowanym przez Filharmonię Warszawską, na którym jego symfoniczną Uwerturę wyróżniono I nagrodą. Niedługo później zdecydował się na wyjazd z Polski, by kontynuować naukę w Hochschule für Musik w Berlinie, gdzie studiował teorię muzyki u Friedricha Ernsta Kocha i kompozycję – ponownie – u Wertheima. Jako dyrygent zadebiutował na koncercie swojej muzyki w Berlinie w roku 1923. W tym czasie jego twórczość wydawało m.in. najstarsze na świecie wydawnictwo muzyczne Breitkopf & Härtel. Na zaproszenie ówczesnego szefa Filharmonii Berlińskiej, Wilhelma Furtwänglera, dyrygował kilkukrotnie orkiestrą Berliner Philharmoniker. Po dojściu do władzy nazistów w roku 1933, jego nazwisko trafiło na listę autorów „muzyki zdegenerowanej”, a on sam zmuszony był do opuszczenia kraju. Wyjechał do Włoch, gdzie wykładał kompozycję i orkiestrację w mediolańskiej Scuola Superiore di Musica. W latach 1937-38 był szefem orkiestry Filharmonii w Charkowie. Wydalony przez władze sowieckie ze Związku Radzieckiego, powrócił do Włoch, gdzie zastał go wybuch II wojny światowej. Jednak po wpisaniu jego nazwiska do rasistowskiego Leksykonu Żydów w muzyce, zmuszony był do opuszczenia Italii. W 1940 roku osiadł na stałe w Szwajcarii, rozpoczął współpracę z Orchestre de la Suisse Romande w Genewie, trzy lata później objął szefostwo nad festiwalami muzycznymi w Lozannie, a w 1947 roku przyjął szwajcarskie obywatelstwo. Po wojnie zaprzestał komponowania (uzasadniał to destrukcyjnym wpływem nazizmu; ofiarami wojny byli m.in. jego rodzice oraz siostra), skupiając się na działalności dyrygenckiej. W 1946 roku, na zaproszenie Arturo Toscaniniego, poprowadził koncerty inauguracyjne otwarcia po wojnie Teatru alla Scala w Mediolanie. Koncertował w Europie i obu Amerykach (obył m.in. wielkie tournée po Europie z Izrael Philharmonic Orchestra w roku 1955). W roku 1954 został dyrygentem Royal Liverpool Philharmonic Orchestra, w latach 1958-63 szefował muzycznie Dallas Symphony Orchestra, a w latach 1964-68 – Berner Symphonie-Orchester. W powojennej Polsce koncertował z orkiestrą Filharmonii Narodowej i Wielką Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia. Jego liczne nagrania publikowały wydawnictwa, takie jak Decca, Columbia, London Records, Supraphon. Do najważniejszych utworów Pawła Kleckiego zalicza się: Sinfoniettę na smyczki, cztery symfonie, koncerty fortepianowy i skrzypcowy oraz pieśni. Dyrygent zmarł nagle, 5 marca 1973 roku, w czasie próby z Royal Philharmonic Orchestra. W 2023 roku przypada 50. rocznica jego śmierci.

fot. Zoltán Szalay