23 października 2022, niedziela, godz. 18.00
Sala Koncertowa Akademii Muzycznej w Łodzi, ul. Żubardzka 2a
wejściówki: 10 zł
słuchacze proszeni są o przynoszenie opasek na oczy
wykonawcy:
- Magdalena Deptuła – mezzosopran
- Magdalena Salmanowicz – fortepian
- Zespół Instrumentalny Muzyki Najnowszej
- Maciej Koczur – dyrygent
program:
- Andrzej Kwieciński – a6 [+1] na zespół kameralny
- John Cage – Koncert na fortepian i orkiestrę
- Marcin Stańczyk – Unseen na mezzosopran i orkiestrę
Realizacja koncertu pod patronatem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego w ramach projektu TUTTI.pl promującego wykonawstwo muzyki polskiej.
Letnie przesilenie to szczególny czas, z którym od wieków wiąże się wiele mitów i wierzeń. W całej niemal Europie obchodzono wtedy święto natury, ognia, wody, równowagi żywiołów i miłości. Kulminacją obrzędów związanych z równonocą był rytuał poszukiwania magicznego kwiatu, w Polsce zwanego Kwiatem paproci. Zerwanie go miało zapewnić znalazcy szczęście, bogactwo i powodzenie, a w razie niebezpieczeństwa także niewidzialność.
Unseen jest kolejną realizacją autorskiej koncepcji „akuzmatycznej muzyki instrumentalnej”. Jej celem jest skupienie uwagi na dźwięku przy wyłączeniu zmysłu wzroku, co uniemożliwia słuchaczowi rozpoznanie i zlokalizowanie źródeł poszczególnych brzmień. Utwór przekracza definicję akuzmatyki wywodzącą się z muzyki elektronicznej, bowiem według kompozytora muzykę akustyczną także można odbierać na sposób akuzmatyczny. Aby tego doświadczyć, podczas wykonania należy zamknąć oczy lub założyć przygotowaną opaskę. Przymrużone powieki staną się wtedy ekranem, na którym wyświetli się film, wyjątkowy, bo inny u każdego odbiorcy.
Tekst Unseen, śpiewany i recytowany przez solistkę i instrumentalistów, wykorzystuje pieśń ludową z Lubelszczyzny oraz wiersz Jerzego Żuławskiego. Słowa, jakby niezrozumiałe zaklęcie, deklamuje też kilkuletni chłopiec, którego „cichy, nieobecny głos” nadaje muzyce atmosfery magii i tajemniczości. Dźwięki otaczają słuchacza ze wszystkich stron, dochodzą z bliska i z daleka. Niekiedy brzmienia jakby dogasającego ogniska rozbrzmiewają dosłownie o milimetry od jego uszu. W muzyce, momentami zredukowanej do prostych dźwiękowych figur, słychać echa impresjonizmu i spektralizmu. Brzmienia białego głosu, liry korbowej, drewnianego pala wbijanego w ziemię czy krzesania ognia ewokują aurę ludowego obrzędu, nocy żywiołów.
Utwór Unseen powstał na zamówienie E-MEX Ensemble przy wsparciu finansowym Ministerstwa Kultury i Nauki Nadrenii Północnej-Westfalii.
TEKSTY
Inwokacja
Powiadaj mi czarowne baśnie,
Omszały, siwy, stary lesie...
Niechaj mi dusza cicho zaśnie,
Słuchając, jak to, gdy dzień zgaśnie,
Na bór gwiazd migot jasność niesie.
Niechaj mi dusza cicho zaśnie,
Słysząc twe bajki, dobry lesie.
Mów, jak na pląsy, na zabawy,
Skacząc przez pnie i przez paprocie,
Do tajnych polan suną karły...
Jak srebrną rosą płaczą trawy,
Że osty złe – biednej sierocie
Na stopach skórę do krwi zdarły...
Mów, jak raz w rok, w upalnym lecie,
Temu, kto czystym jest na duchu,
Da szczęście cud – paproci kwiecie...
Gwarz, aż zapomnę o tym świecie,
O mchami siwy borze-druhu – – –
Jerzy Żuławski, Wiersze, Warszawa 1982, s. 227
Kompałecka mała nocka
Paliła się do północka
Marysia się nie wyspała
Bo chustejki wyszywała
Ludowa pieśń kupalna z Lubelszczyzny
(Jełowa pow. Opole, zapisał A. Dygacz 1952)
źródło: Fundacja Muzyka Kresów, Pieśni polskie [CD]
