Archiwum wydarzeń – grudzień 2018

Ogólnopolska Konferencja Naukowa

7 grudnia 2018, piątek
Sala 12, Pałac Akademii Muzycznej, ul. Gdańska 32

I DZIEŃ KONFERENCJI

• godz. 10.00

  
  Poldowski – polskie dziedzictwo i kompozytorska europejska tożsamość
  dr Agata Górska-Kołodziejska
  Akademia Muzyczna im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi
  Poldowski, w rzeczywistości Irene Wieniawski, była najmłodszą córką znanego polskiego skrzypka Henryka Wieniawskiego. Ostatnie lata przynoszą wzrost zainteresowania jej tajemniczą postacią, a także kompozycjami, które doskonale wpisują się w artystyczne trendy przełomu XIX i XX wieku.
  Irene Wieniawski odebrała gruntowne wykształcenie muzyczne w uczelniach Brukseli, Paryża i Londynu. Marzyła o artystycznej wolności, samodzielności i niepostrzeganiu swojej sztuki przez pryzmat znanego ojca. Prawdopodobnie dlatego własne utwory podpisywała pseudonimem „Mr. Poldowski”. Powstał on z połączenia słów „Pol” (od nazwiska jej męża sir Aubreya Deana Paula) i polskobrzmiącej końcówki „-wski”. Na afiszach jej nazwisko odnaleźć można jednak w różnych wariantach: Régine Wieniawski, Irène Wieniawska, Irene Regina Wieniawski lub Wieniawska, Lady Dean Paul, Lady Irene Dean Paul, Lady Irene Poldowski Paul, (Madame) Poldowski, Poldowsky lub Poldowska.
  Pierwszy utwór Irene Wieniawski stworzyła w wieku zaledwie dziewięciu lat. Dojrzałe sukcesy kompozytorskie przyszły szybko, gdyż publiczność i krytyka były jej zawsze przychylne. Znane są słowa dyrygenta Henry’ego Wooda, który twierdził, że „jako kompozytor, ma ona nadzwyczajny talent”. Utwory Poldowski ewoluowały w stronę muzyki impresjonistycznej, w późniejszym okresie nosiły cechy modernistyczne.

• godz. 10.30

  
  Inspiracje taneczne w muzyce fortepianowej Romana Maciejewskiego
  mgr Zofia Dynak
  Akademia Muzyczna im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi
  Twórczość Romana Maciejewskiego wciąż pozostaje mało znana, zarówno za granicą, jak i w Polsce. Wielu polskich muzyków nigdy nie słyszało, a tym bardziej nie grało jego utworów. Biorąc pod uwagę jakość jego kompozycji, jest to niesprawiedliwy los dla tak fascynujących dzieł. Chcąc przybliżyć twórczość Romana Maciejewskiego szerszej publiczności w krótkiej i przejrzystej formie, należałoby skupić się na jej najbardziej charakterystycznych cechach i najczęściej wykorzystywanych przez kompozytora formach muzycznych. W muzyce fortepianowej Maciejewskiego, zarówno solowej, jak i na dwa fortepiany, nie tylko dominują formy stricte taneczne, ale takich inspiracji można doszukać się też w dziełach pozornie niezwiązanych z tańcem. Dorobek Maciejewskiego obfituje w formy związane bezpośrednio z folklorem polskim, takie jak mazurki, oberki, krzesany, tańce góralskie. Kompozytor wyrażał przez to jednak nie tylko uczucia patriotyczne, ale zamiłowanie do tańca jako formy sztuki. Upodobania te mogły mieć związek ze znajomością Maciejewskiego z choreografem Kurten Joossem oraz szwedzką tancerką Elvi Gallen, która później została jego żoną. Tanecznych inspiracji można się zatem dopatrywać także między innymi w Kołysance, która powstała na zamówienie Kurta Joossa, a także w Czterech Miniaturach na fortepian, gdzie oprócz choreograficznej ilustracyjności odnaleźć można rytmy walca i fokstrota.

• godz. 11.00

  
  „Muzyka ocalona” – zapomniana twórczość na fortepian i skrzypce polskich kompozytorów I połowy XX wieku
  dr Andrzej Ślązak
  Uniwersytet im. Jana Kochanowskiego w Kielcach
  Następstwem okrucieństw II Wojny Światowej było (oprócz oczywistych skutków przemysłu wojennego oraz niezliczonych ofiar) zniszczenie znacznego dorobku kompozytorskiego generacji twórców urodzonych na przełomie XIX i XX wieku. Ich spuścizna była konsekwentnie i w pełni świadomie wyparta z programów koncertowych, bibliotek oraz uczelni artystycznych, a sami twórcy zmuszeni do emigracji bądź pozbawieni życia.
  Mimo iż od wojny minęło już ponad 70 lat, wciąż nie udało się odnaleźć oraz ponownie sklasyfikować, opracować oraz wydać części dzieł najznamienitszych twórców dwudziestolecia międzywojennego. Rozsiane po bibliotekach, prywatnych kolekcjach, często funkcjonujące pod pseudonimami (jak w przypadku Romana Palestra, którego dzieła sygnowane są nazwiskiem „Modrzew”) wymagają odszukania, rewitalizacji oraz zapisu audio.
  Wraz ze skrzypkiem Mateuszem Strzeleckim staramy się dokonać ponownej prezentacji tej muzyki, aby z zapomnianej stała się „muzyką ocaloną”. Naszym obowiązkiem jako polskich artystów i potomków tamtej generacji jest dokonać wszelkich starań, aby ta twórczość, stojąca bardzo często na światowym poziomie, została ponownie ukazana muzycznemu światu.
  Dzisiejszy wykład i koncert są jednocześnie promocją naszej nowej płyty „Dedykacja”, będącej hołdem dla takich kompozytorów, jak Józef Koffler, Karol Rathaus, Władysław Szpilman, Roman Palester, Roman Padlewski czy Grzegorz Fitelberg.
   
  Prezentacja muzyczna:
  Grzegorz Fitelberg – Berceuse na skrzypce i fortepian
  Karol Rathaus – II Sonata na skrzypce i fortepian op. 43 (cz. III)
  Roman Padlewski – Berceuse na skrzypce i fortepian
  Mateusz Strzelecki – skrzypce, Andrzej Ślązak – fortepian
 
godz. 11.40 – przerwa
 

• godz. 12.00

  
  Twórczość w czasach „zakazanych”. Nierealny świat współbrzmień Artura Malawskiego w reżimie realizmu socjalistycznego
  dr Sylwia Michalik-Bednarczyk
  Akademia Muzyczna im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi
  Jak wyrazić siebie, przedstawić intymny świat swoich przeżyć nieokiełznanym żywiołem dźwięków w czasach, w których panujący ustrój polityczny kontrolował niemal wszystkie sfery życia swoich obywateli. Pokoleniu kompozytorów polskich urodzonych na przełomie wieków XIX i XX po krótkim czasie swobody i wolności twórczej dokuczało okrutnie brzemię skrępowania, zwłaszcza od sierpnia 1949 r., kiedy to odbył się w Łagowie Lubuskim zjazd Kompozytorów i Krytyków Muzycznych, podczas którego omawiano nowe założenia estetyczno-ideowe, w myśl których mieli tworzyć polscy kompozytorzy. Pośród nich znalazł się Artur Malawski – „ojciec” polskiego modernizmu; kompozytor, dyrygent, skrzypek, pedagog. Autor Tria fortepianowego określanego jako najwybitniejsze dzieło tego gatunku w literaturze polskiej XX wieku. Radykalista w kreowaniu swojego języka dźwiękowego, nacechowanego swoistą surowością, tęsknym, melancholijnym liryzmem, nasyconym silną ekspresją. Języka niezwykle charakterystycznego, rozpoznawalnego, a jednak dziś zupełnie zapomnianego...

• godz. 12.30

  
  Tradycje neoromantyczne w kameralnej twórczości Pawła Kleckiego
  dr hab. Adam Manijak, prof. AM
  Akademia Muzyczna im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi
  Celem niniejszego wykładu jest wykazanie, że stylistyka kompozycji kameralnych Kleckiego, stanowiących znaczną część jego spuścizny kompozytorskiej, w dużej mierze związana jest z estetyką i konwencjami panującymi w muzyce niemieckiej na przełomie XIX i XX wieku. Analiza dzieł kameralnych Kleckiego pozwala dostrzec związki jego techniki dźwiękowej przede wszystkim z twórczością R. Straussa i M. Regera, choć niewątpliwie źródeł inspiracji owych utworów można szukać także poza niemieckim kręgiem kulturowym. Podjęta zostanie próba określenia oryginalności Kleckiego na tle twórczości współczesnych mu kompozytorów polskich.

• godz. 13.00

  
  Trio Smyczkowe op. 10 Józefa Kofflera – w poszukiwaniu interpretacyjnych kluczy
  dr Adam Porębski
  Akademia Muzyczna im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu
  Dla interpretatora każdorazowe wykonanie dzieła muzycznego stanowi moment niezwykle ważny. Moment koncertu jest bowiem zwieńczeniem wielu tygodni, miesięcy, a nieraz i lat, wnikliwej i intensywnej pracy nad utworem. W przypadku kompozycji mało znanej, zadanie interpretatora jest wyjątkowo trudne, a nade wszystko odpowiedzialne. Wobec braku wzorców interpretacyjnych czy jakichkolwiek odniesień do przeszłości, wykonawca w znacznej mierze zdany jest wyłącznie na swoje doświadczenie, gust muzyczny i zmysł interpretacyjny. W swoim referacie zadam więc pytanie – od jakich czynników zależy interpretacja (nieznanego) dzieła muzycznego, co może na nią wpływać? Utworem stanowiącym przedmiot rozważań o interpretacji będzie Trio smyczkowe op. 10 Józefa Kofflera – polskiego kompozytora, muzykologa, pedagoga i publicysty, żyjącego w latach 1896-1944. Pomimo, iż upłynęło już ponad 70 lat od śmierci kompozytora, to jego twórczość wciąż pozostaje w Polsce mało znana. Trio to jeden z najwcześniejszych utworów dodekafonicznych Kofflera, powstał w 1926 r. Utwór ten nie jest jednak skomponowany w oparciu o technikę dodekafoniczną traktowaną ściśle – dwunastodźwiękowa seria służy tylko za materiał do neoklasycznego wręcz traktowania materii dźwiękowej. Rozpoczynając pracę nad utworem, pojawia się szereg pytań: w jaki sposób język dźwiękowy utworu pomoże w interpretacji? Czy forma utworu będzie muzycznym drogowskazem do przemyślanej kreacji dzieła? Jak odczytać intencje kompozytora zawarte w nutach?
 
godz. 13.30 – przerwa
 

• godz. 13.50

  
  Sonatina na 4 ręce Romana Palestra. Interpretacja w aspekcie stylistycznych przemian języka kompozytorskiego twórcy
  dr hab. Katarzyna Ewa Sokołowska
  Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie
  Sonatina powstała w 1940 z myślą o wykonaniu na koncertach organizowanych w czasie okupacji. Idea pisania utworów „jak najłatwiejszych do wykonania w warunkach okupacyjnych” (wg słów Palestra) zdeterminowała lapidarność kompozycji. Trwająca jedynie 13 minut trzyczęściowa Sonatina zawiera jednak rzadkie walory konstrukcyjne, brzmieniowe i wyrazowe, co pozwala zaliczyć ją do najciekawszych pozycji XX-wiecznego repertuaru pisanego na 4 ręce. Artykuł przedstawi koncepcję wykonawczą dzieła w oparciu o analizę jego formy oraz zastosowanych środków stylistycznych charakterystycznych dla przenikających się w utworze koncepcji estetycznych.

• godz. 14.25

  
  Muzyczna przyjaźń Karola Szymanowskiego i Pawła Kochańskiego – rok 1931
  dr hab. Hanna Holeksa
  Akademia Muzyczna im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi
  Duet Szymanowski – Kochański to wyjątkowe zjawisko w aspekcie odtwórczym i twórczym. W latach 1926 i 1931 powstały przy znacznym udziale P. Kochańskiego trzy utwory na skrzypce i fortepian K. Szymanowskiego: Taniec z baletu Harnasie, Pieśń Roksany z opery Król Roger, i transkrypcja pieśni kurpiowskiej Zarzyjze kuniu. Autorka dokona analizy materiału tych dzieł, oraz położy znaczny nacisk na relację tych dwóch wybitnych muzyków w aspekcie wpływu na kształt utworów i ich późniejszej recepcji.

• godz. 18.00

  
  Koncert Polska muzyka kameralna I połowy XX wieku
  Sala 12, Pałac Akademii Muzycznej w Łodzi, ul. Gdańska 32
  wstęp wolny
  
   
  • więcej informacji o koncercie zobacz

• Informacja prasowa o konferencji pobierz plik .pdf